Udruženje mladih sa hendikepom Crne Gore obratilo se Saopštenjem za javnost povodom neprimjenjivanja principa afirmativne akcije za osobe s invaliditetom tokom upisnih rokova na UCG, koje prenosimo u cijelosti.
Udruženje mladih sa hendikepom Crne Gore se, ovim putem, oglašava javno zbog problema koji se pojavio oko upisa osoba s invaliditetom na pojedinim univerzitetskim jedinicama u I, II ili III upisnom roku, a koji ni do dan danas nije riješen.
Prilikom predaje dokumentacije potrebne za upis, u studentskim službama pojedinih fakulteta UCG odbili su da prime preporuku UMHCG o upisu mladih s invaliditetom po principu afirmativne akcije, koji definiše Zakon o visokom obrazovanju (Sl. list CG 52/14), zbog čega smo se u toku jula i avgusta obratili Rektoratu UCG i Ministarstvu prosvjete, pokušavajući da utvrdimo nadležnost i odgovornost da se riješi nastali problem. Od Ministartva prosvjete smo dobili pisani odgovor da podržavaju upis mladih s invaliditetom i da vjeruju da će, shodno svojim nadležnostima, Univerzitet adekvatno odgovoriti.
Nakon toga, a između II i III upisnog roka, po našim saznanjima, UCG se obratila i institucija Zaštitnika ljudskih prava i sloboda, nakon intervencije mladih s invaliditetom, takođe, s inicijativom da se pronađe model rješenja nastalog problema, kako osobe s invaliditetom ne bi izgubile priliku za upis ove akademske godine.
Zakon o visokom obrazovanju članom 93. definiše upis osoba s invaliditetom po principu afirmativne akcije dok u članu 10, tačka 9 stoji da: “Afirmativna akcija podrazumijeva uvođenje posebnih mjera koje su usmjerene na stvaranje uslova za ostvarivanje ravnopravnosti i zaštite prava lica koja su po bilo kom osnovu u nejednakom položaju u obrazovanju”. Međutim, podzakonskim aktom, ili nekim drugim dokumentom nije definisan način na koji će se primjenjivati princip afirmativne akcije, zbog čega univerzitetske jedinice samostalno, nakon rangiranja, nijesu mogle donijeti Odluku o upisu mladih s invaliditetom.
U Ustavu Crne Gore (čl.8,stav 2) se kaže: “Neće se smatrati diskriminacijom propisi i uvođenje posebnih mjera koji su usmjereni na stvaranje uslova za ostvarivanje nacionalne, rodne i ukupne ravnopravnosti i zaštite lica koja su po bilo kom osnovu u nejednakom položaju”.
Mladi s invaliditetom su se na našu preporuku prije usvajanja novog Zakona o visokom obrazovanju upisivali, bez obzira na broj bodova, po principu afirmativne akcije na većinu fakulteta UCG-a, zbog čega je prilikom izrade zakona ova praksa i normirana.
Za osobe s invaliditetom se sprovodi princip afirmativne akcije, kako bi se podsticajnim mjerama, a zbog neravnopravnosti s drugim osobama, pružile iste startne pozicije osobama s invaliditetom. Povod definisanja ove norme je nejednak položaj i suočavanje s brojnim barijerama mladih s invaliditetom tokom srednjoškolskog obrazovanja, što ih u velikoj mjeri sprečava da upišu željeni fakultet i ostvare uspjeh kao njihovi vršnjaci, učenici bez invaliditeta.
Imajući u vidu da smo u toku komunikacije s različitim pojedincima i organima naišli i na često prebacivanje nadležnosti s jednog organa na drugi, pozivamo nadležne da pronađu model i mehanizme da se u nedostatku precizno definisanih procedura na adekvatan način, za ovu studijsku godinu, u što kraćem roku riješi pitanje upisa nekoliko mladih s invaliditetom i time zaštite osobe s invaliditetom od diskriminacije, a u narednom periodu svakako donese akt koji će biti definisani bliži uslovi i način primjene principa afirmativne akcije prilikom upisa na osnovne i specijalističke studije. U suprotnom, osim Zakona o visokom obrazovanju bile bi prekršene i norme Zakona o zabrani diskriminacije lica sa invaliditetom i Ustava Crne Gore, zbog čega bi UMHCG iskoristio i druge pravne mehanizme pred nadležnim institucijama u cilju zaštite od diskriminacije grupe mladih s invaliditetom.
S obzirom da uprkos dosadašnjim inicijativama, univerzitetskim jedinicama nije dostavljeno odobrenje da prihvate upis osoba s invaliditetom očekujemo da će organi UCG, s kojim smo u julu potpisali i Memorandum o saradnji, pronaći rješenje koje će ići u prilog osobama s invaliditetom, ali i imidžu Univerziteta.
Vjerujemo da primjena principa afirmativne akcije u ovom slučaju neće ići nikome na štetu, posebno ne usklađivanju upisne politike s potrebama tržišta rada, jer “davanje prednosti” osobama s invaliditetom, u ovom slučaju, znači samo izjednačavanje mogućnosti, odnosno kompezaciju neravnopravnosti i svakako ne znači potpunu jednakost s ostalim osobama, imajući u vidu probleme s kojima će se još uvijek neminovno susretati u procesu visokog obrazovanja.
S poštovanjem,
Izvršna direktorica UMHCG
Marina Vujačić
