Vlada Crne Gore planom zaštićenih morskih područja za ovu godinu nije obuhvatila podmorje Bokokotorskog zaliva, iako je ono, uz ušće Bojane, prepoznato Nacionalnom strategijom biodiverziteta sa akcionim planom za period od 2016-2020 kao izuzetno značajno iz perspektive bioraznolikosti. Izuzetne biološke vrijednosti podmorja Boke prepoznalo je i više međunarodnih studija i analiza, ali to donosiocima odluka u Crnoj Gori nije dovoljno.
Zaliv je pod velikim pritiskom ljudskih aktivnosti i ekonomskih interesa, što prijeti brojnim vrstama i vrijednim staništima. Istovremeno, ne vrši se monitoring uticaja antropogenih aktivnosti na stanje ekosistema. Čak ni Luka Kotor, koja je u 2019. zabilježila najveći promet kruzera na Mediteranu, nema uspostavljen monitoring uticaja na životnu sredinu.
Čak 20 najugroženijih vrsta Sredozemlja, kao i šest vrsta prioritetnih staništa Evropske direktive o staništima, nalazi se u zalivu, rezultati su kapitalne analize Ekološka kvantitativna analiza Bokokotorskog zaliva iz 2013. u okviru Barselonske konvencije. Prema ovoj studiji, zaliv ispunjava biološke kriterijume da postane dio liste Barselonske konvencije u kategoriji Specijalno zaštićena područja od značaja za Sredozemlje (SPAMI), navodi se opsežnom tekstu koji je na ovu temu objavio CIN-CG. Ipak, kako bi se Boka našla na SPAMI listi, Crna Gora treba da uspostavi zaštitu ovog morskog područja na nacionalnom nivou.
U našoj zemlji ne postoji politička volja da se uvaže rezultati brojnih analiza i istraživanja naših i međunarodnih eksperata, kao ni da se ispune obaveze koje proističu iz ratifikovanih međunarodnih konvencija za zaštitu Sredozemlja, kaže za naš radio ekspertkinja zaštite morskog biodiverziteta sa Instituta za biologiju mora, dr Vesna Mačić. Da je u pravu potvrđuje i sam državni sekretar za ekologiju u Ministarstvu ekologije, prostornog planiranja i urbanizma, marinski biolog Danilo Mrdak, koji je za CIN-CG objasnio da zaštita podmorja Boke Kotorske nije prioritetna, jer je, kako je naveo, najveći dio zaliva u biološkom smislu uporediv sa pustinjom.
Lokaliteti Sopot i Dražin vrt su zbog jedinstvenih koraligenih zajednica, između ostalog Zlatnog korala koji na Mediteranu uživa najveći stepen zaštite, na insistiranje eksperata Instituta za biologiju mora stavljeni pod prethodnu zaštitu, ali njihova sudbina i dalje zavisi od političke volje i odgovornosti institucija.
Podsjetimo, Crna Gora je 2021, kao posljednja na Mediteranu, proglasila prva zaštićena morska područja- Platamune , ostrvo Katič i ostrvo Stari Ulcinj. Međutim, to je tek preduslov za uspostavljanje funkcionalne zaštite na terenu, objašnjava Mačić, koju treba da definišu funkcionalni menadžement planovi. Osim navedenih vrulja, u Boki postoje i drugi lokaliteti gdje je zaštita staništa neophodna, poput podmorja oko ostrva Gospa od Škrpjela i Sveti Đorđe, Sveti Marko, lokacije Strp, Sveti Stasije, Gospa od Anđela, Turski rt, Sveta Nedjelja.
Foto: Dr Vesna Mačić, Institut za biologiju mora Univerziteta Crne Gore u Kotoru
