“Unutrašnja revizija pomaže rukovodiocima da identifikuju slabosti i unaprijede upravljanje“, izjavila je revizorka Jela Mrdak rukovoditeljka Službe za unutrašnju reviziju u Opštini Tivat i naglasila značajan napredak saradnje rukovodstva sa internom revizijom u odnosu na prethodni period. „Veoma je važno da na pravilan način kažete ljudima šta pogrešno rade. Upravljanje javnim finansijama i upravljanje rizicima je važno u cilju funkcionisanja javnog sektora, ali i većeg povjerenja građana u transparentnost i rad lokalne samouprave.“
“Veoma je važno razviti međusoban odnos između rukovodilaca i unutrašnje revizije u kojem obje strane aktivno učestvuju. Revizija nije sama sebi cilj već nerazdvojni dio regulatornog sistema pomoću kojeg treba da se otkriju odstupanja od prihvaćenih standarda i kršenja principa zakonitosti, efikasnosti, efektivnosti i ekonomičnosti upravljanja. Odstupanja moraju biti otkrivena dovoljno rano da bi se omogućilo preduzimanje korektivnih mjera u pojedinačnim slučajevima i nadležni natjerali na prihvatanje odgovornosti.”
Ispunjavajući zakonsku obavezu kroz podnošenje Godišnjeg izvještaja o izvršenim revizijama i aktivnostima za period januar – decembar, 2021. godine, Služba za unutrašnju reviziju Opštine Tivat doprinosi pouzdanom izvještavanju, unaprijeđenju transparentnosti i odgovornosti u korišćenju javnih sredstava i raspolaganju državnom imovinom.
Revizijom su obuhvaćene različite oblasti, pored sporta, socijalne politike, omladinske politike, brige o starijim licima u opštini Tivat, a predmet revizije su bila i poslovanja DOO “Radio Tivat”, DOO “Komunalno Tivat”, JU “Sportska dvorana Tivat” kao i ostali procesi koji su kroz revizije obuhvaćeni. Kroz različit izbor subjekata revizije prikazano je stanje u navedenim oblastima i date su preporuke za njihovo unaprijeđenje. Tokom 2021. godine date su 54 preporuke kroz revizorske izvještaje. Osim toga, obavljena je jedna kontrolna revizija, kao i određen broj konsalting i savjetodavnih usluga.
“Broj izvještaja revizije u odnosu na 2020. godinu se povećao više od tri puta u 2021. godini, broj datih preporuka takođe, kojih je bilo 15 u 2020. godini, dok se procenat neimplementiranih preporuka smanjio u 2021. godini. Primjenom revizorskih preporuka se postiže istrajavanje u osnaživanju integriteta u javnom sektoru; spriječavanje zloupotrebe kao i povećavanje transparentnosti finansijskog sistema.”
Revizije predstavljaju nezavisno i objektivno ispitivanje aktivnosti subjekta, procesa ili organizacija, sa stanovišta jednog ili više aspekata ekonomičnosti, efikasnosti i efektivnosti, sa ciljem da se postignu poboljšanja. Revizija je usmjerena na oblasti u kojima se može dodati vrijednost za građane i kojima se mogu izvršiti najveća poboljšanja. “Bez vršenja revizije ne možemo znati da li subjekti revizije svoje resurse koriste na najefikasniji i najefektivniji mogući način. Revizija je pogodna za analizu funkcionisanja sistema upravljanja subjekta revizije što povoljno utiče na prevenciju prevara i korupcija. Bez obzira što njen glavni cilj nije identifikovanje i istraživanje pojedinačnih slučajeva prevara i korupcije ona ima prednosti u borbi protiv korupcije u odnosu na eksternu reviziju. Ona omogućava revizorima da bace pogled „ispod stola“ ili „iza knjiga“. Izveštaji revizora nakon obavljene revizije često sadrže primjere nepotrebnog trošenja sredstava izvršenih „u skladu sa propisima“. Revizije mogu dati pravu sliku ovakvih slučajeva i ukazati na postojanje mogućnosti za korupciju.”
Da li su revizori u obavezi da prijave sumnju na postojanje krivičnih djela organima gonjenja?
“Neblagovremeno identifikovanje rizika i reagovanje na te rizike stvara prostor za prevarne radnje. Bez obzira što ‘samo sud može da odredi da li je određena transakcija nezakonita’, revizori imaju odgovornost da ocijene da li su transakcije o kojima je riječ, usklađene sa primenljivim zakonima i propisima. Da li su sredstva potrošena u skladu sa propisima ili ne; da li su aktivnosti subjekta u skladu sa propisima; da li su uspostavljane unutrašnje kontrole u subjektu; da li su identifikovani rizici kao i sklonost rukovodstva ka rizicima. U 2021. godini izrazili smo sumnju u prevarne radnje u tri slučaja. Revizori nijesu ti koji vrše istragu, već rukovodilac subjekta, u našem slučaju predsjednik opštine prosljeđuje nadležnim organima na dalje postupanje.” kazala je Mrdak, ističući da je važno promovisati najveće standarde u upravljanju javnim finansijama i izvještavanju, kao i pravilno vođenje javnih poslova i korisnih promjena u pružanju javnih usluga.
Služba za unutrašnju reviziju je u obavezi i da izvještava da li je sistem upravljanja i unutrašnjih kontrola uspostavljen
“Jedan od temelja finansijskog upravljanja i kontrola jeste uspostavljanje upravljačkih struktura, koje treba da osiguraju da su donešene odluke adekvatne i primjenjene u cilju transparentnog trošenja budžetom odobrenih sredstava. U procesu upravljanja, odluke sadrže i finansijsku dimenziju čija realizacija ima uticaj na stvaranje obaveza, trošenje, kao i prikupljanje budžetskih sredstava. S tim u vezi, važno je istaći da rukovodioci na nižim nivoima moraju imati jasno postavljene ciljeve, kao i indikatore ostvarenih ciljeva, što uključuje i finansijske parametre.”
Unutrašnja revizija mora ocijeniti efektivnost procesa upravljanja rizicima i doprinijeti njihovom unaprijeđenju. “Upravljačka odgovornost još uvijek nije sastavni dio kulture upravljanja u javnom sektoru. Kako bi se ojačala odgovornost za realizaciju ciljeva potrebno je delegirati ovlašćenja rukovodiocima organizacionih jedinica da donose odluke, ali i da finansijski upravljaju sredstvima koja su neophodna za ostvarivanje ciljeva. Na ovaj način se naglašava odgovornost za (ne)ostvarivanje ciljeva (u skladu sa propisima), nasuprot samo usmjerenosti na usklađenost sa propisima. Sve zavisi od pojedinca.”
Ograničenja u radu i izazovi u javnom sektoru
“Sa ograničenjima u radu se srećemo, ali do sada uspješno rješavamo ista. Nekada su to iz neznanja ili nedovoljnog poznavanja našeg načina rada, a nekada namjerna, kojima se pokušava naš rad usmjeriti u nekom drugom pravcu ili stopirati. Ta namjerna ograničenja nama olakšaju posao i ukazuju nam na rizike koje treba testirati.” Mrdak ističe da su neki od glavnih izazova u javnom sektoru neefikasna implementacija propisa i primjena koncepta upravljačke odgovornosti, zaštita opštinske imovine, uspostavljenost unutrašnjih kontrola, upravljačka odgovornost, neusklađenost ciljeva i aktivnosti, povećan odliv novca iz budžeta na sudske sporove, dugotrajni administrativni postupci za ostvarivanje usluga, nekorišćenje prednosti digitalizacije u javnoj upravi, te nedovoljno transparentan rad javne uprave.
Zašto je tako teško poboljšati se – pitaju se interni revizori?
