U kalendaru zdravlja, 4. septembar se obilježava kao Svjetski dan seksualnog zdravlja i posvećen je promovisanju seksualnog zdravlja kao osnove za sveukupno zdravlje i dobrobit pojedinaca, parova i porodica, kao i za društveni i ekonomski razvoj zajednice.
Svjetska zdravstvena organizacija (SZO) definiše seksualno zdravlje kao “stanje fizičkog, emocionalnog, mentalnog i socijalnog blagostanja povezano sa seksualnošću; to nije samo stanje bez bolesti, disfunkcije ili slabosti“.
Seksualno zdravlje zahtijeva pozitivan pristup seksualnosti i seksualnim odnosima, a da bi se postiglo i održalo, seksualna prava svih osoba moraju biti poštovana, zaštićena i ispunjena. Od velikog značaja je redovna edukacija i informisanje o značaju očuvanja seksualnog zdravlja, seksualno prenosivim bolestima, kao i informisanje o metodama kontracepcije.
Svjetski dan seksualnog zdravlja predstavlja priliku da se organizuju brojne aktivnosti sa ciljem promocije seksualnog i reproduktivnog zdravlja, edukacije, informisanja i podizanja svijesti o značaju odgovornog seksualnog ponašanja, sprečavanja neplanirane trudnoće i seksualno prenosivih bolesti, poštovanja i zaštite prava svake osobe.
Jedan od glavnih problema javnog zdravlja su seksualno prenosive infekcije i one se ubrajaju među najčešće infektivne bolesti u svijetu. Ove infekcije se, prije svega, prenose nezaštićenim seksualnim kontaktom sa inficiranom osobom, ali se ponekad mogu prenijeti i drugim putem, na primjer sa majki na njihovu bebu tokom trudnoće ili porođaja, ili putem krvi. U najčešće polno prenosive bolesti spadaju: kondilomi (HPV), hlamidijaza, gonoreja, sifilis, HIV, genitalni herpes, hepatitis B, trihomonijaza, stidne vaši.
Seksualno prenosive infekcije ne izazivaju uvijek lako uočljive i karakteristične simptome, a kod pojedinih infekcija simptomi mogu u potpunosti izostati. Karakteristični siptomi odnose se na promjene na koži i sluznici genitalnih organa, pojačani ili promijenjeni vaginalni iscjedak, teškoće sa mokrenjem, bol ili krvarenje prilikom polnog odnosa. Neke od polno prenosivih infekcija mogu dovesti do razvoja ozbiljnih komplikacija i trajnog oštećenja zdravlja (sterilitet, maligne bolesti, pobačaji, prenos infekcije na bebu…).
Testiranje i rana dijagnoza uz adekvatno liječenje su od izuzetnog značaja za sprječavanje širenja infekcije, ali i razvoja zdravstvenih komplikacija kod inficiranih osoba. Redovni pregledi su važni i u odsustvu simptoma, a posebno kod promjene seksualnog partnera. Danas se većina polno prenosivih infekcija vrlo uspešno liječi, pri čemu terapija zavisi od uzročnika, a značajno je da se testiraju i liječe i partneri osobe kod koje je dijagnostikovana polno prenosiva infekcija. Preporuka je da se osoba kod svake sumnje obavezno obrati ljekaru (ginekologu/dermatovenerologu/urologu) kako bi se infekcije pravovremeno i adekvatno dijagnostikovale i liječile.
Obezbjeđivanjem adekvatnih informacija o seksualno prenosivim infekcijama i podizanje svijesti o mjerama prevencije i zaštite, smanjio bi se rizik od obolijevanja kao i širenje ovih infekcija u populaciji, naročito među mladim ljudima.
Povodom Svjetskog dana seksualnog zdravlja, 4. septembra 2023.g, Institut za javno zdravlje Crne Gore u prostorijama Savjetovališta za HIV, organizuje cjelodnevno besplatno i anonimno savjetovanje i testiranje na HIV, hepatitis B i sifilis. Za testiranje nije potreban uput, koriste se brzi testovi i rezultati su gotovi za pola sata.
- Seksualna prava svih osoba moraju biti poštovana, zaštićena i ispunjena.
- Seksualno zdravlje – obrazovati sebe i druge o tome šta to znači, kako da ga izrazimo i kako da ga unaprijedimo.
- Podići svijest, smanjiti stigmu i poboljšati pristup neophodnim informacijama o seksualnom zdravlju.
- Kako se zaštititi od seksualno prenosivih infekcija:
- Zdravstvena edukacija
- Kasnije stupanje u prvi seksualni odnos
- Jedan, provjeren stalni partner
- Redovna upotreba kondoma kod svih vrsta seksualnih odnosa
- Izbejgavanja seksualnih odnosa sa nepoznatim osobama
- Izbjegavanje seksualnih odnosa pod uticajem alkohola i droga
- Vakcinacija za bolesti za koje ima vakcina (HPV, hepatitis B)
