U Multimedijalnoj sali opštine Tivat večeras je u organizaciji Mitropolije crnogorsko-primorske, Manastira Prevlaka i Opštine Tivat održan okrugli sto “Manastir Prevlaka – istorija – značaj – obnova”.
Govorili su mitropolit crngorsko-primorski Joanikije, predsjednik Opštine Tivat Željko Komnenović i mr Mladen Zagarčanin.
Obraćajući se prisutnima mitropolit Joanikije je kazao da kada govorimo o manastiru Prevlaka imamo u vidu i njegovu prednemanjičku istoriju, posebno za vrijeme Nemanjića ali i njegovu istoriju poslije Nemanjića sve do dana današnjega:
„To je naš početak, naš najdublji korijen gdje smo započeli našu istoriju, istoriju Mitropolije crnogorsko primorske. I kao prema svakom početku, njemu se vraćamo kao prema ognjištu sa koga smo bili protjerani, koje je zapustošenoali ono i dalje ima i svoju svetost i snagu i blagoslov da nas okuplja. Sveti Sava je pokazao šta treba raditi, i u svom vremenu ali njegov primjer je neprevaziđeni obrazac sve do dana današnjega. On je zatekao zapustošeni manastir svetih arhanđela na Prevlaci i sa svojim bratom Stefanom prvovjenčanim on ga je obnovio, ukrasio, vratio njegovu prvobitnu ljepotu. Vjerovatno da ga je učinio još nešto većim ali sigurno i ljepšim jer to svjedoče ostaci ovog slavnog manastira iz doba Nemanjića. A u prirodi crkve je da uvijek obnavlja, ona obnavlja prije svega i svoje biće ali obnavlja i svoje svetinje. Imamo u vidu tih preko dvjesta godina Zetske episkopije koja je kasnije uzdignuta, ne slučajno na stepen Mitropolije, po svoj prilici u vrijeme cara Dušana. U to vrijeme, ona je stvorila blistavu kulturu i najljepše, najslavnije svjedočanstvo te kulture je Ilovačka krmčija koja je upravo ovdje pisana. I koliko je god ona do sada izučavana ona i dalje privlači pažnju naših naučnika. Nije to baš bilo davno kada je otkriveno dosta rusizama u Ilovačkoj krmčiji. I dosta je bilo značajno i otkriće u nauci – Ko je taj drugi pisar Ilovačke krmčije. Po svoj prilici rodom iz dalekog Novgoroda. A da vas posjetim, Ilovačka krmčija nije bila važna samo za srpski narod nego za sve slovenske narode, jer po ovoj knjizi, zborniku kanona i crkvenih pravila, upravlja se i naša srednjevekovna država sve do Dušanovog zakonika zakonika a crkva se upravljala u doba Nemanjića po ovim pravilima koji je sveti Sava sabrao. To su zapravo kanoni pravoslavne crkve i ostali zakonski spomenici. A ona je također bila prihvaćena i u bugarskoj i u ruskoj, zapravo u svim slovenskim pravoslavnim zemljama. Po zapustošenju manastira Prevlake, Zetska mitropolija je nastavila svoj život ali je bila sazrela na Prevlaci, imala je snagu da opstane i hvala bogu opstala je sve do dana današnjega crpeći neprestano žive i nepresušne sokove od ove stare svetinje, nikad je ne zaboravljajući.“
Za predsjednika opštine Tivat Željka Komnenovića je čast obratiti se i učestvovati u otvaranju okruglog stola, dijaloga koji za temu ima Miholjsku Prevlaku a kojim Mitropolija crnogorsko primorska, po ko zna koji put, vrlo predano i sistematično osvjetljava istorijske, religijske, socijalne i duhovne fragmente o postojanju mogućnostima obnove hrama svetog arhangela Mihaila, sjedišta drevne Zetske episkopije:
„ Svim pravoslavnim vjernicima, drevna carska lavra u sebi nosi ne samo istorijski vrlo intrigantne činjenice već za vjerujuće predstavlja neporecivo svjedočanstvo vjere. Miholjska Prevlaka dragocjen je dio starog sveštenog arhipelaga i teritorija današnje tivatske opštine. Imajući vidu sve ono što se na njoj nalazi i do čega su dovela brojna arheološka i druga istraživanja, značajan broj učenih pojedinaca su svoj radni vijek posvetili upravo razotkrivanju okolnosti u kojima Prevlaka postaje i opstaje kao duhovni bedem vjerujućih.
Prevlaka je nulti spomenik kulture sa vrijednim ostacima iz različitih pa i onih najudaljenijih istorijskih epoha. Bogatstvo onoga što u sebi krije potvrđuju riječi arheologa Đorđa Jankovića koji je Miholjsku Prevlaku i tamošnja otkrića nazvao bombom za savremenu arheologiju, istoriografiju. Arheološki pronalasci iz rimskog perioda, mozaici, nadgrobni spomenici, ostaci, građevina, krstionica iz sedmog vijeka, kameni ukrasi sa oltara iz devetog vijeka, podaci o obnovi hrama svetog arhangela Mihaila u dvadesetom vijeku i njegovo uspostavljanje za centar Zetske episkopije pod okriljem Nemanjića, svetog Save i njegovog brata kralja Stefana Provjenčanog a naročito pojavljivanje svetih moštiju prevlačkih sveštenomučenika, više su nego podstrek da se ovom lokalitetu pristupi sa posebnom pažnjom. Svjedočanstvo procvata srpskog srednjovjekovnog carstva na ovim prostorima i kasnije stradanje privlačkih sveštenomonaha kao posljedica njegovog sloma i jačanja drugih uticaja, vremenom postaje simbolom stradanja za pravoslavlje.
Vlasti su su ovdje, kao što je poznato, izmjenjivale često i sukcesivno, a sve ove promjene ostavile su trag. Krajem šezdesetih godina dvadesetog vijeka na ovom ostrvu, koje je, bez sumnje, u geografskom smislu lijepo i pitomo i kao takvo predstavlja dragulj krtoljskog arhipelage, nastaje turističko naselje, kasnije vojno odmaralište. Ratovi devedesetih za posljedicu imaju privremeno naseljavanje ovoga ostrva. Izbjegle porodici, tada ratom zahvaćenih oblasti, još uvijek 30 godina kasnije ove objekte koriste kao svoja trajna stambena rješenja. Prevlaka danas nosi teret svega što je minulo – imovinsko pravni problemi, problemi stamenog obezbjeđivanja porodica koje su silom prilika nastanjene na ovom ostrvu, problemi vodosnabdijevanja, rasvjete i drugih potreba savremenog življenja. Ostao je trag, dopis iz 1997 godine sa potpisom blaženopočivšeg mitropolita Amfilohija, u kojem Mitropolija crnogorsko primorska od opštine Tivat traži da se za lokalitete na tivatskoj obali u upotrebu vrate stari toponimi Ostrvo cvijeća, naziv Prevlaka svetog Mihaela, a susjednom ostrvu sveti Marko naziv sveti Gavrilo. Sve do sada Prevlaku u većoj mjeri nisu dotakle promjene razvoja i transformacija tivatske opštine. Ona stoji netaknuta čekajući razrješenje brojnih problema koji je okružuju. Taj drevni zadatak obnove Miholjske Prevlake započele su ličnosti poput kontese Katarine Vlastelinović, svetog lovćenskog tajnovidca Petra drugog Petrovića Njegoša i brojnih drugih, pa se tome cilju teži i danas u dvadesetprvom vijeku.
Koliko je samo morskih talasa moralo zapljusnuti obalu ovoga ostrva da bi pitanje obnove prevlačkog svetilišta za istim stolom danas rješavali Mitropolija crnogorsko primorska i opština Tivat, što je sve do sada bilo nezamislivo. Imajući u vidu njen više nego bogat istorijat, blagosloveno ozračje kultnog mjesta sa više nego bogatom istorijom, ali i presudan duhovni i kulturni uticaj na istorijska kretanja u Boki, Prevlaka posjeduje potencijal da postane i duhovni centar i vokacija koja može zauzeti značajno mjesto na mapama turista koji Evropom i svijetom putuju iz religijskih razloga. Po nekim procjenama četvrtinu od svih turističkih putovanja u svojoj suštini ima religijske i vjerske razloge, 25 posto putnika zainteresovano je za ovakav vid turizma.
Strategije razvoja turizma opštine Tivat za period od 2020 od 2024 godine ne sadrži poseban osvrt, na žalost, na ovaj vid turizma. Ali, upravo u narednom periodu, a na osnovu svega izrečenog, religijski turizam u Tivtu, u Boki koja obiluje sakralnim objektima, mogao bi doživjeti svoj uspon.
Vjerski turizam direktno bi uticao na obnovu i očuvanje vjerskih objekata. U isto vrijeme, institucije bile podstaknute pristupiti ovom arheološkom i drugom istorijskom blagu na način da bude adekvatno predstavljeno široj javnosti. Opština Tivat će svakako podržati ovakav pristup i biti pokretačka snaga daljnjeg razvoja ove vizije.“
Za arheologa mr Mladena Zagarčanina Prevlaka je mnogo bitnija od svih manastira koji se nalaze na prostoru Crne Gore, a “možda je jedan od tri najbitnija manastira u srpskim zemljama a crkva i manastir mora da postanu, makar približno, ono što je nekada postojalo”.
„ Odavde je niklo duhovno biće, Njegoš nije zaludu ovaj bio proprietar jednog dijela ostrva, nije sve to slučajno, tako da gledajući unaprijed jedino što nam ostaje jest da se borimo za to da na legalan način i na kulturan način pokažemo ljudima koji o arhitekturi Prevlake ili uopšte o arhitekturi nisu napisali jedno slovo a da ne pričam o arheologiji, poznavanju arheološkog materijala, ljudima su donijeli sud koji se danas nalazi u studiji zaštite, da nema elemenata za rekonstrukciju. I to je to je sramota da se neko poziva na jedan list papira na kom piše da nema elemenata za rekonstrukciju, zato što je komisija, a znamo ko sastavlja komisiju, donijela takav zaključak. Na osnovu čega? Na osnovu elaborata koji su napisali – nisu napisali, na osnovu studije, knjige, nekog obrazloženja, na osnovu nekog uvida odnosno toga da su bili u depou, pogledali materijale i kazali: Pa nisi u pravu Mladene što ovo datuješ u VIII-IX vijek i ti pokojni profesore Jankoviću koji si govorio u ovome godinama.“
Svetu arhijerejsku liturgiju će sutra u manastiru Prevlaka služiti mitropolit Joanikije a nakon toga će u 10:30 časova početi prva sesija okruglog stola u kojoj će učesnici biti profesor doktor Svetislav Popović, profesor doktor Saša Čvoro, doktor Nevena Debljović Ristić, doktor Vladan Zdravković i arhitekta Boris Badža. Popodnevna sesija počet će u 12:30 časova, a tada govoriti doktor Pavle Kondić, doktor Dubravka Preradović, doktor Milena Martinović, magistar Mladen Zagarčanin, advokat Milorad Bojović i arheolog Verica Tanasić.
