Tivat u nauci

JU Gradska biblioteka Tivat u rubrici “Tivat u nauci” predstavlja rad jugoslavenskog istoričara i akademika Srpske akademije nauka i umjetnosti Ivana Božića “Selo Bogdašići u srednjem veku”, istakao je glavni urednik izdanja Miomir Abović.

Ivan Božić rođen je 1915. u Makarskoj, a umro je u Beogradu 1977. Rano djetinjstvo proveo je u Prčanju, a školovao se u Dubrovniku, gdje je 1934. završio klasičnu gimnaziju. Studirao je istoriju na Filozofskom fakultetu u Beogradu (1934 — 1938). Bio je bibliotekar, a zatim od 1940. asistent na Katedri za opštu istoriju srednjeg vijeka i pomoćne istorijske nauke. U poslijeratnim godinama radio je na Filozofskom fakultetu kao predavač, a kad je 1951. doktorirao disertacijom “Dubrovnik i Turska u XIV i XV veku” (objavljena kao knjiga 1952.), izabran je za docenta, kasnije za vanrednog pa za redovnog profesora. Radio je godinu dana (1953/54) u Parizu kao lektor držeći na univerzitetu kurseve o jeziku i kulturi južnih Slavena. Godinu dana kasnije proveo je u Veneciji istražujući u arhivama i bibliotekama. Bio je dekan Filozofskog fakulteta u Beogradu, predsjednik Saveza istoričara Srbije i Jugoslavije, urednik časopisa i organizator brojnih publikacija i naučnih skupova. Izabran je za redovnog člana Crnogorske akademije nauka i umjetnosti i za dopisnog člana Srpske akademije nauka i umetnosti. Božić je svojim obimnim djelom stvaranim u toku četiri decenije u više pravaca unapredio srpsku i jugoslavensku istoriografiju u drugoj polovini XX stoljeća. U prvom periodu rada bio je zaokupljen temama iz unutarnje istorije Dubrovnika i odnosa balkanskih država prema Turcima u vrijeme njihovih velikih osvajanja. Tematiku je zaokružio disertacijom o Dubrovniku i Turskoj, mada se pojedinim pitanjima iz ove tematike vraćao i kasnije. Drugo polje na kome je Božić istrajno i sistematski radio činili su agrarni odnosi. Počeo je sa cjelinom srpske države u knjizi “Dohodak carski”- povodom 198. člana Dušanovog zakonika (1956.)- zatim raspravama o plemenitoj baštini (“Konj dobri i oružje”, 1956.), “Parasporu” (1956.), a kasnije se suzio na oblasti Zete i sjeverne Albanije. Značajne novine unio je ne samo zahvaljujući mletačkoj arhivskoj građi nego i zahvaljujući drukčijem repertoaru postavljenih pitanja zasnovanom na savremenoj socijalnoj istoriji. Značajne je prodore načinio u proučavanju katuna, plemena, sitnog plemstva u pojedinim župama i u planinskim oblastima u zaleđu primorskih gradova. Znatan dio studija o agrarnim i društvenim odnosima sabran je i preštampan u posthumno objavljenoj knjizi “Nemirno Pomorje XV veka” (1979.).

Kao i drugi istoričari njegove generacije i Božić je rezultate svoga rada najradije saopštavao u obliku rasprave. Vrlo je uspješan bio u pisanju opštih pregleda i učestvovao je u izradi većine kolektivnih djela počev od “Istorije naroda Jugoslavije” (1953.), preko “Istorije Jugoslavije” (1972.,1974.,1984.) do “Istorije srpskog naroda” (II, 1982.). Najveći podvig i po obimu i po količini novina predstavlja njegov drugi dio knjige “Istorije Crne Gore” (II/2, 1970.), u kojoj je period od 1386. do 1496. Pisao je udžbenike za osnovne i srednje škole i na taj način pomogao da se podigne razina nastave istorije. Istorija humanizma u primorskim gradovima bila je Božićeva omiljena tema tokom čitavog stvaralaštva. Pisao je studije o Ksenofonu Filelfu i Filipu de Diversisu, čiji je opis Dubrovnika preveo na srpskohrvatski jezik, adaptirao je dubrovačke komediografe i pomogao da izađu na pozornicu. Bio je veoma predan nastavničkom radu, pomagao je razvoj mladih naučnih kadrova, unapredio nastavu pomoćnih istorijskih nauka. Veliki uticaj na studente vršila su (i dalje vrše) njegova umnožena predavanja iz diplomatike i hronologije”- kazao je Miomir Abović, glavni urednik JU Gradska biblioteka Tivat.